تحلیل سینوپتیکی امواج گرما و سرما در سواحل جنوبی دریای خزر

پایداری دوره امواج سرد (گرم) با به همراه داشتن روزهای حدی بسیار سرد (گرم)، اثرات زیان باری بر تمامی جنبه‌های زندگی از جمله کشاورزیو اکولوژی دارند.یک موج گرما (سرما) یک دوره گرم (سرد) است که از چند روز تا چند هفته به طول می‌انجامد که به ترتیب  با رطوبت بالا وبادهای سرد شدیدهمراه است و با آستانه‌های متفاوتی قابل تعیین است. در این مطالعه برای شناسایی رخدادهای حدی سرد (گرم) در سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از داده‌های دمای حداقل و حداکثر پنج ایستگاه دارای کامل‌ترین آمار طی دوره مطالعاتی 2010-1961، امواج سرد با صدک 02/0 ام و امواج گرم با صدک98/0 ام شناسایی شد و در ادامه  چند موج سرد و گرم که شدت بالایی داشتند انتخاب و نقشه‌های مرکب (فشار سطح دریا و تراز 500 هکتوپاسکال) فراگیر آن با استفاده از نرم افزار Grads ترسیم و تحلیل شد. نتایج نشان داد روند تغییرات دما برای دمای حداقل مثبت بوده و برای دمای حداکثر در بیشتر ایستگاه‌ها با کاهش همراه بوده است. در سال‌های 1963، 1964، 1969، 1972، 1973، 1989، 1991و سال 2008 موج‌های سرد به حداکثر فراوانی خود در هر 5 ایستگاه رسیده و تداوم آن‌ها در سال‌های 1972 و  1964 بسیار بالا بوده است. در سال‌های 1962، 1966، 1980، 1983، 2000 ،2009 و2010 موج‌های گرم حداکثر فراوانی را داشته‌اند و پایداری  آنها (تعداد روز) در سال‌های 1966و  1971 نسبت به دیگر سال‌های مورد مطالعه بیشتر بوده است. ایستگاه رامسر برای امواج سرد و همچنین گرم بالاترین فراوانی را داشته است. ایستگاه گرگان کمترین فراوانی موج گرم و ایستگاه‌های انزلی و رشت کمترین فراوانی موج سرد را ثبت نموده‌اند. سه مرکز پرفشار اروپای شرقی، سیبری، پرفشار کوه‌های آلپ وکم فشار اورال با مرکزیت روی جلگه سیبری غربی  موج‌های سرد حدی را رقم زده‌اند. مرکز فشار کم عربستان، پاکستان و خلیج فارس در مواقع حدی خود ایجاد کننده اصلی موج گرم ناحیه مورد مطالعه بوده است.